Województwo opolskie – jedno z 16 województw w Polsce. Obejmując obszar o powierzchni 9412 km² jest obecnie najmniejszym województwem w Polsce. Według danych z 30 czerwca 2020 r. było też województwem z najmniejszą liczbą mieszkańców – 980 771 mieszkańców [2]. Siedzibą władz województwa jest Opole [3] . Biuro Poselskie Grzegorza Napieralskiego Kraszewskiego 14 73-150 Łobez tel. 505 300 015. Biuro Poselskie Grzegorza Napieralskiego EnergetykóW 14E 74-100 Gryfino tel. 505 300 015. Biuro Poselskie Grzegorza Napieralskiego Niedziałkowskiego 21 lok. 303 71-410 Szczecin tel. 505 300 015. Jak widać, megaregiony geograficzne dzielą się na prowincje oraz podprowincje, które w pewnym stopniu pokrywają się z pasami rzeźby terenu. 2. Makroregiony i mezoregiony. Dalszy podział wyróżnia makroregiony – wiele z nich to dobrze nam znane krainy geograficzne. Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0. Vay Tiền Nhanh. Depopulacja większości miast w Polsce jest faktem, szereg z nich podlega kurczeniu się w sferze społecznej, ekonomicznej i przestrzennej. Szereg badań i projektów naukowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, dostarczył cennych danych na temat aktualnych problemów miast. Największym wyzwaniem jest obecnie przełożenie wyników tych badań na konkretne rozwiązania, polityki miejskie i interwencje. Trylogia o kurczeniu się polskich miast Instytutu Rozwoju Miast i Regionów dostarcza wiedzy o trajektoriach, przyczynach i następstwach tego procesu. Jest wynikiem długoletnich badań Instytutu na temat rewitalizacji i samego fenomenu kurczenia się miast – w tym ostatniego projektu badawczego NewUrbPact. Podsumowaniem trylogii jest otwarta koncepcja modelowego zmniejszania miasta, dopasowania struktury przestrzenno-funkcjonalnej do aktualnej sytuacji demograficznej – Plan ogólny miasta kurczącego się -„Festung miasto”. Jakie tytuły wchodzą w skład trylogii? W skład trylogii „Kurczenie się miast w Polsce” wchodzi monografia Bartłomieja Sroki „Dychotomia procesu urbanizacji, czyli rozlewanie miast kurczących się w kontekście systemu planowania przestrzennego”. Autor zadaje pytanie: czy urbanizacja w nowym tysiącleciu odróżnia się od linearnego procesu wzrostu towarzyszącego nam od doby rewolucji przemysłowej? Depopulacja, „erozja miejskości” i rozlewanie się miast są głównymi wątkami przez niego podjętymi. Poszukuje on genezy erozji systemu planowania w Polsce, jego dualizmu, który umożliwił rozlewanie się zabudowy oraz jednoczesne, wielowymiarowe kurczenie się miast. Próbuje określić, jaka jest obecna funkcja planowania przestrzennego miast w warunkach ich powszechnego kurczenia się. Refleksja nad tym, czy istnieje „miasto po mieście” jest tematem książki Mikołaja Gomółki „Postmiasto: strategie dla wyludniających się miast na przykładzie Bytomia”. Jest to drobiazgowa diagnoza procesów kształtujących przestrzeń depopulującego się Bytomia. Prowadzi ona do „strategii” zarządzania zjawiskiem kurczenia się w ujęciu przestrzennym. Autor wykorzystuje potencjał kształtowania nowego krajobrazu, sukcesji natury na gruzach wyburzonych miast. „Kurczenie się (shrinkage) starych miast przemysłowych i przeciwdziałanie jego negatywnym skutkom”, autorstwa Emilii Jaroszewskiej to wnikliwa analiza upadku miast przemysłowych na przykładzie Wałbrzycha. Autorka mierzy się z problemem determinizmu ścieżki rozwojowej. Rzutuje on często na aktualne problemy szeregu miast, a zwłaszcza tych, w których bazę ekonomiczną stanowił przemysł tradycyjny. Jest to perspektywa procesu kurczenia się miasta wywołanego „szokiem” transformacji systemowej, jej wymiaru ekonomicznego kwestionującego ich dotychczasowy rozwój. Zachęcamy do lektury! Poniżej można zapoznać się ze streszczeniem poszczególnych publikacji. Poster dostępny jest w naszej czytelni (dostęp online). „Kurczenie się (shrinkage) starych miast przemysłowych i przeciwdziałanie jego negatywnym skutkom” Obserwowane współcześnie negatywne konsekwencje procesu kurczenia się miast sprawiają, że stanowi on jedno z najbardziej istotnych wyzwań dla przyszłego rozwoju wielu miast. W szczególności starych miast przemysłowych. Potrzebne jest zatem formułowanie nowych scenariuszy i programów rozwojowych uwzględniających proces kurczenia się miast. Część z nich wciąż tętni życiem i jest atrakcyjnych dla ich mieszkańców. Przemysł, który przez dziesięciolecia był siłą napędową gospodarki i wzrostu ludnościowego wielu miast, stał się w późniejszym czasie źródłem ich problemów. Kryzys działalności tworzących bazę ekonomiczną starych miast przemysłowych spowodował długotrwałe i niekorzystne zmiany w wielu aspektach. Ich konsekwencją jest obserwowany współcześnie proces kurczenia się starych miast przemysłowych, zarówno w wymiarze demograficznym, gospodarczym, społecznym, jak i przestrzennym. W oparciu o szereg teorii ekonomicznych, takich jak teoria zależności od ścieżki, bazy ekonomicznej czy koncepcji kumulatywnej przyczynowości G. Myrdala, autorka tłumaczy kryzys miast poprzemysłowych. Dokonując wnikliwej analizy studium przypadku, jakim jest Wałbrzych. „Postmiasto: strategie dla wyludniających się miast na przykładzie Bytomia” Postmiasto to zapis rozważań nad problematyką kurczących się miast, zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Autor analizuje historię występowania procesu poczynając od starożytności. Następnie wprowadzona zostaje klasyfikacja przyczyn wyludniania. W drugiej części książki zostaje zaproponowany proces naprawczy dla jednego z najszybciej wyludniającego się miasta w Polsce – Bytomia. M. Gomółka zaproponował rozwiązania dalekie od naiwnej wiary w to, że proces odpływu mieszkańców da się z dnia na dzień odwrócić. Autor proponuje wrażliwe, ale i odważne działania, które mają na celu przygotowanie miasta na dalsze zmiany demograficzne i ekonomiczne. Zaprezentowane rozwiązania operują w różnych skalach (krajobrazowej, urbanistycznej, architektonicznej) i mają na celu odpowiedzieć na pytanie, czym będzie Postmiasto – „miasto po mieście”. „Dychotomia procesu urbanizacji, czyli rozlewanie miast kurczących się w kontekście systemu planowania przestrzennego” Tisdale twierdzi, że „jest wiele cywilizacji, ale tylko jedna urbanizacja”. Urbanizacja nie jest jednak procesem jednorodnym, ponieważ wzrost i upadek są jej naturalnymi determinantami. Czy urbanizacja w nowym tysiącleciu odróżnia się od linearnego procesu wzrostu towarzyszącego nam od doby rewolucji przemysłowej? T. Rieniets uważa, że XXI w. to „era przemiany demograficznej”, kurczenia się miast, która osadzona jest w szerszym procesie rozwoju. Depopulacja, „erozja miejskości” i rozlewanie się miast są głównymi wątkami podjętymi przez autora. Stawia on pytanie o kierunki rozwoju systemu planowania przestrzennego w warunkach wielowymiarowego kurczenia się miast. Odnosi się przy tym do dokumentów doktrynalnych, takich jak Karta Ateńska, Karta z Machu Picchu czy Karta Nowej Urbanistyki. Odpowiedzi w formie rekomendacji poprzedza studium zjawiska kurczenia się miast w Polsce, poznanie uwarunkowań, skali i przebiegu tego fenomenu. Próba badawcza obejmowała 853 ośrodki posiadające prawa miejskie w okresie 1995–2018. Autorka opracowała typologię miast kurczących się na podstawie analizy wielowskaźnikowej, która obrazuje przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne. Została ona uzupełniona o bilanse zmiany powierzchni terenów mieszkaniowych w latach 1990–2018. Pozwoliło to na analizę trajektorii aspektu przestrzennego kurczenia się miast w skali tych ośrodków oraz ich regionu funkcjonalnego. Wiele oblicz kurczenia się miast Na podstawie przeprowadzonych badań można wskazać 159 miast kurczących się w Polsce. Spośród nich 21 doświadczyło kurczenia się w wymiarze przestrzennym wraz ze swoim obszarem funkcjonalnym. Kurczenie pozorne, czyli osadzone w warunkach rozlewania się ośrodka centralnego (shrinkage sprawl, por. urban sprawl) na jego obszar funkcjonalny, zaznacza się w 13 miastach kurczących się. Pokazuje to niejednorodność upadku miasta. Kurczenie się miasta może być bowiem osadzone w szerszym kontekście wzrostu regionu lub obejmować cały obszar funkcjonalny. Rozkład przestrzenny miast kurczących się w Polsce tworzy zarys granic historycznych okręgów przemysłowych. Kurczenie się miast dotknęło w szczególności tych ośrodków, które w wyniku transformacji systemowej stały się jednocześnie miastami „poprzemysłowymi” i „postsocjalistycznymi”. Proces rozlewania miast kurczących się (shrinkage sprawl) z jednej strony wynikał z „paradygmatu wzrostu”, z drugiej natomiast był wynikiem transformacji systemu planowania przestrzennego. System doby gospodarki centralnie planowanej został poddany deregulacji i liberalizacji, jego nadrzędną wartością jest obecnie własność prywatna. W szerszym ujęciu przez kurczenie się miast można rozumieć proces dekoncentracji, rozwoju przestrzennego oraz wpływu na system planowania przestrzennego czy samego procesu urbanizacji. Ujęcie to wskazuje na przemiany sieci osadniczej w warunkach powszechnego ubytku liczby ludności, która obejmuje rozlewanie się zabudowy poza miasto i utratę części funkcji przez ośrodki centralne. Aktualnym staje się pytanie, jaka jest obecnie funkcja planowania przestrzennego miast w warunkach ich powszechnego kurczenia się? Czy miasto kurczące się może być „restrukturyzowane” oddolnie? — ISBN 978-83-65105-31-8 ISBN 978-83-65105-35-6 ISBN 978-83-65105-79-0 Cena książki: 49,01 zł brutto — Obserwuj nas na Facebooku, Twitterze i oglądaj na YouTube Zapraszamy do zapoznania się z naszymi innymi publikacjami, w tym raportem „Środowisko i adaptacja do zmian klimatu”. W skrócie Zyskaj dostęp do setek lekcji przygotowanych przez ekspertów! Wszystkie lekcje, fiszki, quizy, filmy i animacje są dostępne po zakupieniu subskrypcji. W tej lekcji: gęstość zaludnienia w Polscerozmieszczenie ludności w Polsce – czynnikinierównomierne rozmieszczenie ludności – skutki 7-dniowy dostęp Wypróbuj bezpłatnie portal Dostęp do 9 przedmiotów 7 dni zupełnie za darmo! Tylko dla nowych użytkowników Bez podawania danych karty lub Kup dostęp do Miesięczny dostęp do wszystkich przedmiotów Dostęp do 9 przedmiotów Płatność co miesiąc Zrezygnuj kiedy chcesz! 19,90Płatne co miesiąc Zrezygnuj w dowolnym momencie Kontynuuj RABAT 15% Roczny dostęp do wszystkich przedmiotów Dostęp do 9 przedmiotów Korzystny rabat Jednorazowa płatność Korzystasz bez ograniczeń przez cały rok! 84,15 7,01 zł / miesiąc Jednorazowa płatność Kontynuuj lub kup dostęp przedmiotowy Dostęp do 1 przedmiotu na rok Nie lubisz kupować kota w worku? Sprawdź, jak wyglądają lekcje na Dla Ucznia Sprawdź się Filmy do tego tematu Materiały dodatkowe bagno teren, na których grunt jest silnie i stale przesiąknięty wodąsurowce mineralne skały i minerały, które pozyskuje się z Ziemi, a następnie przetwarza na wyroby zaspokajające potrzeby człowieka lub wykorzystuje do produkcji innych towarów. Dzieli się je na: surowce energetyczne, np. ropa naftowa, surowce chemiczne, np. sól kamienna, surowce metaliczne, np. rudy miedzi, surowce skalne, np. piasek. migracje przemieszczanie się ludzi związane ze stałą bądź z czasową zmianą miejsca pobytu lub zamieszkania. Migracje obejmują trzy zjawiska: imigrację – przyjazdy ludności na określony obszar, emigrację – wyjazdy ludności z określonego obszaru, reemigrację – powroty emigrantów do poprzedniego miejsca zamieszkania. osadnictwo proces długotrwałego osiedlania się ludności na określonym miara, która pokazuje średnie rozmieszczenie ludności na jakimś obszarze. Gęstość zaludnienia określa się, obliczając wskaźnik gęstości zaludnienia: Wg = L : P gdzie:Wg – wskaźnik gestości zaludnienia,L – liczba ludności,P – powierzchnia zaludnienia podaje się w os./km2. aglomeracja obszar, na którym występuje duże zagęszczenie miast, osiedli i zakładów produkcyjnych. Aglomeracja może być: monocentryczna, np. warszawska, policentryczna (konurbacja), megalopolis, np. północno-wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych. przemysł tradycyjny rodzaj przemysłu, którego historia sięga XVIII w. Do przemysłu tradycyjnego zalicza się działy, które wytwarzają produkty niewymagające stosowania najnowszych osiągnięć naukowo-technicznych. Przykłady: górnictwo, hutnictwo, przetwórstwo ropy naftowej, produkcja maszyn i udządzeń, produkcja artykułów spożywczych, produkcja włókien i odzieży. antropopresja negatywne oddziaływanie człowieka na środowisko „Wisła” operacja polityczno-wojskowa w południowo-wschodniej części Polski, przeprowadzona w 1947 r. w celu likwidacji działalności ukraińskich organizacji (Ukraińskiej Powstańczej Armii, UPA, oraz Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, OUN). W wyniku tej akcji wysiedlono ponad 140 tys. Ukraińców, Łemków, Bojków i rodzin mieszanych. Tę ludność następnie osiedlono w rozproszeniu w okolicach Białegostoku i Poznania oraz na Ziemiach Odzyskanych, w okolicach Olsztyna, Gdańska, Koszalina, Szczecina, Zielonej Góry i Wrocławia. Przesiedleni mieli prawny zakaz powrotu w rodzinne strony. Procesy globalizacji i metropolizacji są niepodważalnymi faktami społecznymi, teraźniejszością i przyszłością kontynentu europejskiego czy świata. Z przyszłością zaś się nie walczy. Do niej trzeba się dobrze i z wyprzedzeniem przygotować. Nie da się bowiem zatrzymać procesów nieuchronnych, można je co najwyżej moderować. Marek S. Szczepański, Społeczności lokalne i regionalne: tożsamości i metamorfozy, [w:] Rozwój, region, przestrzeń, Warszawa 2007, s. 157 Równomierny rozwój Polski wymaga poddania się procesom, które zachodzą na całym świecie. To jedyna metoda, aby zasypać cywilizacyjną przepaść (mającą swoje korzenie w spuściźnie PRL) i umożliwić rozwój zarówno dużych miast, jak i małych miasteczek. To zaś wymaga zaakceptowania faktu, że metropolie są dziś motorem rozwoju. Nie jest rozwiązaniem sztuczne doinwestowywanie gorzej sobie radzących regionów, ale połączenie wszystkich elementów systemu osadniczego w spójną, synergiczną sieć. Niezbędna jest zatem sprawna polityka przestrzennego rozwoju kraju, ale również, realizowana w oparciu o jej założenia, polityka miejska. Bo na obszarach miejskich skupia się wiele problemów społecznych, gospodarczych i przestrzennych. O znaczeniu w gospodarce decyduje w dużej mierze potencjał największych miast, a w drugiej kolejności system zależności między miastami i regionami. W Polsce, ta wewnętrzna sieć funkcjonalna nie jest wykształcona optymalnie. Najlepiej rozwinęły się powiązania dośrodkowe Warszawy (katalog funkcji stołecznych współwystępuje w grupie funkcji metropolitalnych). Inne duże miasta i ich obszary funkcjonalne dostosowały się nierównomiernie do zmian systemowych. Stąd istniejące dysproporcje i wyraźnie rysujący się podział na Polskę „A” i Polskę „B”. Zaradzić temu mogą jedynie działania na szczeblu państwa, zmierzające do stworzenia powiązań funkcjonalnych miast z regionami, które uruchomią i wykorzystają ich potencjał. Gospodarka globalna zorganizowana jest hierarchicznie wokół centrów decyzyjnych – punktów węzłowych w których krzyżują się sieci procesów dominujących w społeczeństwie, czyli wokół metropolii. Zasięg ich oddziaływania oraz rodzaj wypełnianych przez nie funkcji definiuje metropolie o randze krajowej, subkontynentalnej (ponadkrajowej), kontynentalnej i globalnej. Według danych Eurostatu, status globalnego węzła w światowej sieci metropolii w Europie mają Paryż i Londyn. Metropolii o znaczeniu kontynentalnym jest kilkanaście, między innymi: Berlin, Amsterdam, Madryt, Rzym, Hanower, Wiedeń oraz Monachium. W Atlasie Projektu EPSON 1 metropolie usytuowane najniżej w hierarchii nazwano metropolitalnymi obszarami wzrostu (Metropolitan European Growth Areas, tzw. MEGAs). Są to metropolie o znaczeniu krajowym lub subkontynentalnym. Wyróżnia się ich trzy rodzaje: silne, potencjalne i słabe. W grupie metropolii silnych znajdują się: Helsinki, Oslo, Düsseldorf, Genewa, Wiedeń, Kolonia, Dublin czy Göteborg. Potencjalnymi MEGAs są w większości stolice europejskie, czyli Warszawa, Sztokholm, Budapeszt, Bratysława, ale też Edynburg i Glasgow. Metropolia Gdańska, podobnie jak kilka z polskich metropolii (Poznań, Wrocław, Katowice, Kraków, Szczecin i Łódź) klasyfikuje się w trzeciej grupie. Do niej należą również: Wilno, Ryga, Bukareszt czy Lublana. Atlas Projektu EPSON bada obszary zurbanizowane na zlecenie instytucji Unii Europejskiej, Według Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 przygotowanej w 2011 r. przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, system osadniczy Polski charakteryzuje się regularnym rozkładem miast, wykształconą kilkustopniową strukturą hierarchiczną i niewielką (na tle innych krajów europejskich) przewagą stolicy. Rozmieszczenie miast, zwłaszcza małych i średniej wielkości, jest równomierne w przestrzeni. Jest to układ policentryczny2 sprzyjający idei zrównoważonego rozwoju. Miasta w Polsce można podzielić na grupy. Pierwszą stanowią ośrodki o podstawowym znaczeniu dla systemu osadniczego kraju i jego gospodarki: Warszawa, Kraków, Gdańsk−Gdynia, Wrocław, Poznań, Katowice – Aglomeracja Górnośląska, Łódź, Szczecin, Bydgoszcz z Toruniem i Lublin. Miasta te (bez Bydgoszczy, Torunia i Lublina) są wymieniane w opracowaniach przygotowywanych dla celów polityki przestrzennej w skali UE jako tzw. MEGA, wśród 72 największych ośrodków miejskich Unii Europejskiej. Pod względem poziomu infrastruktury i pełnionych funkcji nie zajmują one jednak konkurencyjnej pozycji w stosunku do miast podobnej wielkości w krajach zachodniej i północnej Europy. Kolejne grupy miast to pozostałe ośrodki wojewódzkie pełniące oprócz funkcji regionalnych wiele funkcji o znaczeniu krajowym: Białystok, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Zielona Góra, a także ośrodki regionalne (niebędące stolicami województw i liczące przeważnie od 100 do 300 tys. mieszkańców): Częstochowa, Radom, Bielsko-Biała, Rybnik, Płock, Elbląg, Wałbrzych, Włocławek, Tarnów, Kalisz z Ostrowem Wlkp., Koszalin, Legnica, Grudziądz, Słupsk. I wreszcie ośrodki subregionalne, wśród których wyróżniają się podgrupy stanowiące dawne miasta wojewódzkie oraz ośrodki przemysłowe. Pozostałe ośrodki powiatowe pełnią ważną rolę na poziomie lokalnym. Wśród nich najliczniejszą kategorię stanowią miasta małe. Jest to zbiór silnie zróżnicowany. Podstawowa linia podziału przebiega między miejscowościami o wyspecjalizowanych funkcjach a lokalnymi ośrodkami usługowymi położonymi na obszarach wiejskich. Te pierwsze, to miejscowości o funkcjach uzdrowiskowych i wypoczynkowych, ośrodki przemysłowe oraz miejscowości pełniące funkcje mieszkaniowe i rekreacyjne dla dużych miast. Ich sytuacja społeczno-gospodarcza jest w większości korzystniejsza aniżeli małych miast (z drugiej grupy) pełniących funkcje ośrodków obsługi obszarów wiejskich. Od wielu lat postępuje proces koncentracji ludności i działalności gospodarczej w miastach dużych i średnich oraz na otaczających je obszarach wiejskich. Zachodzi również proces osłabiania powiązań funkcjonalnych, między miastami wojewódzkimi a ich zapleczem, na rzecz wzmocnienia związków z innymi głównymi miastami. Równocześnie obserwuje się zwiększanie bezpośredniego oddziaływania miasta na tereny przyległe (definiowane jako miejski obszar funkcjonalny). Zasięg tego obszaru wyznaczany jest przez rozprzestrzenianie się miasta (formy zabudowy, miejski styl życia, długość dojazdów do pracy). Oznacza to, że zarówno w Polsce, jaki i w Europie, następuje odejście od tradycyjnego podziału struktur osadniczych z wyraźną granicą między miastem i wsią. Obszary wiejskie, zwłaszcza w sąsiedztwie dużych ośrodków miejskich, w coraz większym stopniu zaczynają pełnić funkcje pozarolnicze – usługowe i produkcyjne. W najbliższych latach należy się spodziewać kontynuacji dotychczasowych kierunków rozwoju gospodarki światowej, w tym wzrostu globalnych współzależności procesów gospodarczych. Tradycyjne działy produkcji, o niskim stopniu zaawansowania technicznego, będą się koncentrowały w krajach gdzie jest tania siła robocza i niskie standardy ochrony Występuje w nim wiele ośrodków centralnych, wokół których wytwarzają się koncentrycznie struktury względnie wobec siebie autonomiczne a zarazem powiązane ze sobą środowiska. Gospodarka oparta na wiedzy i innowacjach oraz o wysokiej efektywności energetycznej i niskiej uciążliwości dla środowiska przyrodniczego stanie się domeną krajów wysoko rozwiniętych. W układzie przestrzennym oznaczać to będzie powstanie nowych możliwości rozwoju gospodarczego i przestrzennego dla Polski. Postępująca integracja gospodarki polskiej z gospodarką światową będzie więc wywoływała zmiany struktury gospodarki Polski, w tym jej struktury przestrzennej. Nastąpi zmniejszenie się znaczenia gospodarczego tych regionów i obszarów, w których zlokalizowane są sektory tradycyjne (wydobycie węgla kamiennego, rolnictwo, przemysł materiałowy). Z kolei rozwój przedsiębiorstw działających w sektorze usług oraz produkcji dóbr technologicznie zaawansowanych będzie sprzyjał dużym miastom oraz otaczającym je obszarom funkcjonalnym. W większości dużych miast Polski wzmocnienia wymagają ich funkcje metropolitalne (funkcja ośrodka biznesu, ośrodka przestrzeni dla biznesu, ośrodka nauki i wiedzy oraz węzła komunikacji). Wyjątkiem jest Warszawa. Częściowo również na Śląsku oraz w Poznaniu (w dużo mniejszym zakresie w Trójmieście i Krakowie oraz Szczecinie) metropolitarne funkcje są obecne. W dużych miastach Polski dominuje (66% i więcej) zatrudnienie w gałęziach o niskim i średnim zaawansowaniu technologicznym, a gospodarka oparta na wiedzy koncentruje się w Warszawie, Krakowie oraz częściowo we Wrocławiu i Aglomeracji Górnośląskiej. To wszystko wskazuje na niepełne jeszcze osadzenie wielkich miast Polski w funkcjach metropolitalnych i na zróżnicowanie tych funkcji między miastami. Zmniejszają się powiązania ekonomiczne wielkich miast z otoczeniem wiejskim. Ich rolę jako rynków usług, zaopatrzenia i zbytu oraz lokalnych rynków pracy przejmują miasta średniej wielkości. Od kilku lat w skali całego kraju zachodzą zmiany demograficzne. Wraz z rozwojem ekonomicznym Polski zmniejsza się emigracja do krajów UE, zaś zwiększająca się atrakcyjność polskiego rynku pracy przyciąga cudzoziemców spoza UE. Struktura ludności w miastach już teraz dynamicznie się zmienia pod względem ilościowym i jakościowym. Zgodnie z opublikowaną w 2014 r. prognozą GUS, do roku 2050 ludność Polski zmniejszy się o około 4,5 miliona mieszkańców, a spadek niemal w całości będzie dotyczył właśnie mieszkańców miast. Prognozy GUS przewidują (w latach 2013−2050) ubytek ludności w wieku produkcyjnym rzędu 5,5 mln osób. Zmienia się bowiem również struktura wieku populacji wynikająca z rosnącej długości życia i spadku liczby urodzeń a także napływu imigrantów. Należy zatem doprowadzić do wzmocnienia policentrycznej sieci polskich metropolii koncentrując ludność w dużych ośrodkach miejskich i w ich obszarach funkcjonalnych aby stworzyć rdzeń systemu gospodarczego (sieć na bazie dużych ośrodków miejskich i ich obszarów funkcjonalnych). Muszą być one zintegrowane w przestrzeni krajowej i międzynarodowej za pomocą wielokierunkowych silnych powiązań funkcjonalnych. Impuls rozwojowy dla ośrodków subregionalnych i lokalnych będzie stanowiło dowiązanie ich do sieci metropolii. Dodatkowym czynnikiem rozwoju mniejszych ośrodków powinno być zdecentralizowanie (dzięki rozwojowi policentrycznej sieci metropolii) funkcji decyzyjno-kontrolnych, administracyjnych, finansowych oraz mediów o zasięgu ogólnokrajowym. Doprowadzi to do wzrostu rangi innych ośrodków metropolitalnych oraz miast wojewódzkich. Ostatnim etapem będzie powiązanie policentrycznej sieci metropolii w skali międzynarodowej. W ramach powiązań funkcjonalnych największych miast musi zostać wykształcony wspólny rynek inwestycyjny. Niezbędna jest współpraca ośrodków uniwersyteckich i badawczych oraz znaczne rozszerzenie zasięgu i dostępności rynku dóbr kultury. Sieć metropolii musi być połączona efektywnymi, wielomodalnymi, spójnymi i zintegrowanymi systemami infrastruktury transportowej, czyli siecią nowoczesnych linii kolejowych, rozbudowanym i zmodernizowanym systemem dróg (w standardzie obecnych autostrad lub tras ekspresowych). Główne miasta muszą być połączone siecią kolejową oraz lotniczą (zapewniającą również połączenia międzynarodowe). Wymaga to równoległego realizowana wielowymiarowej polityki miejskiej. Szczegółowe cele, zasady koordynacji oraz system realizacji różnych przedsięwzięć o charakterze rozwojowym (oraz z zakresu gospodarki przestrzennej) są zawarte w dokumencie Krajowa Polityka Miejska 2023 (KPM). Nawiązuje ona wprost do strategicznych dokumentów rządowych, zaś ramy polityki regionalnej i przestrzennej wyznaczają: Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010–2020; Regiony, miasta, obszary wiejskie (KSRR) oraz Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030). Celem strategicznym polityki miejskiej jest tworzenie miasta sprawnego, zwartego i spójnego oraz zrównoważonego a w efekcie także konkurencyjnego i silnego. Jej celem nadrzędnym jest poprawa jakości życia mieszkańców. Dlatego należy stworzyć warunki dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich (w tym na obszarach metropolitalnych) i odbudować zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich. A także poprawić konkurencyjność i zdolność głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia. Wyzwania stojące przed Polską wymagają zatem, nie tylko zrozumienia i zaakceptowania globalnych procesów oraz włączenia się w te procesy. Ale przede wszystkim sprawnej współpracy pomiędzy samorządami a władzą centralną. Potrzebne są równoległe działania zmierzające do stworzenia sieci „metropolii” będących motorem zmian oraz połączenia ich w sprawną sieć na poziomie całego państwa. Może się jednak okazać, że epidemia koronawirusa wywróci do góry nogami cały dotychczasowy porządek. Ciekawym głosem na ten temat jest artykuł Dawida Krysińskiego Początek świata jaki znaliśmy. Jak koronawirus zmieni współczesne miasta?, który ukazał się 20 kwietnia 2020 r. w Gazeta Autor zauważył, że pandemia „to czas erozji zaufania wobec egalitarnych i pozbawionych barier przestrzeni publicznych, gdzie kluczowa jest obecność innych oraz celebracja wspólnotowości, zaś towarzyszy temu przymusowy i dobrowolny odwrót od zbiorowych form transportu, stanowiących clou idei ekologicznej oraz zrównoważonej urbanistyki” i dodał, że „pandemiczny kryzys otwiera nowe możliwości przed nurtami, które krytycznie odnoszą się do idei miast zrównoważonych, co daje solidne argumenty licznym krytykom idei zrównoważonego rozwoju w Polsce.” Nie ulega wątpliwości, że gdyby tak się stało, to byłby to początek końca postmodernistycznej wizji miasta a wraz z nią koniec ery miejskiego aktywizmu. Aleksandra Sheybal

czy rozmieszczenie miast w polsce jest równomierne